Karatasi Ya 1 Insha Mwongozo Wa Kusahihisha
1. Hii ni ripoti
Yafuatayo yazingatiwe:-
a) Muundo
Sura ya ripoti idhihirike
i) Kichwa – kionyeshe kiini cha uchunguzi
ii) Utangulizi
- Mtahiniwa ataje jopokazi: wanachama walioteuliwa, aliyeteua jopokazi
- Hadidu za rejea (Masharti na mipaka ya utekelezaji wa kazi iliyopangiwajopokazi)
- Sampuli lengwa – habari zilikokusanywa
- Njia za ukusanyaji – hojaji, mahojiano, majadiliano kwenye vikundiiii) Mwili – Hoja zijadiliwe humu; vichwa vidogo vitumiwe
- Sababu/mapuuza/matokeo
- Mapendekezo
- Hitimisho
- Kimaliziob) Maudhui
Baadhi ya hoja ni:-
i) Msisitizo mkubwa kwenye masomo ya kiakademia
2
ii) Kutokuwa na vielelezo tosha vy watu waliofanikiwa kwa kufuatia masomo ya
aina hii
iii) Masomo haya kutohimizwa katika shule nyingi kwa sababu ya ukosefu wa
vifaa
iv) Ukosefu wa walimu waliohitimu katika taaluma hizi
v) Shinikizo kutoka kwa wazazi – wanafunzi wajishughulishe na masomo
mengine
vi) Mtazamo hasi kuwa baadhi ya masomo kama vile ufundi wa mabomba ni duni
vii)Hapajawa na mfumo bayana unaoonyesha hatua ambazo
mwanafunzi/mwanagenzi atapitia hadi pengine Chuo kikuu
viii) Mafunzo mengine ya kiufundi ni ghali
ix) Vyuo vichache vya kiufundi katika sehemu ya mashambani
x) Vyuo vingine vya kiufundi vimegeuzwa kuwa vyuo vikuu, hivyo wanafunzi
kutoona umuhimu wa vyuo vya kiufundi
xi) Badhi huenda wasimudu masomo ya kisayansi, hivyo kukata tama
xii)Masomo haya yanahitaji mtaji ndipo anayesomea apate ajira
xiii) Mtazomo potovu uwa masomo haya ni ya mapato ya chini
xiv) Walimu kuwavunja wanafunzi moyo
xv) Masomo haya hayana mvuto kwa wanafunzi
xvi) Masom haya huwafunga wanafunzi kukhusika wenyewe
xvii) Mtazamo hari wa kijinsia kitamaduni, kitikadi
xviii) Hoja zingine siko wazi
c) Mahiniwa atoe angaa pendekezo moja kwa mafano
i) Mtala usisitize masomo ya kiiufundi kuanzia ngazi za chini
ii) Vyuo vya Ualimu vihusishe ufundishaji wa masomo ya kiufundi
iii) Serikali iongezse ufadhili kwa masomo ya kiufundi
iv) Kuwe na mfumo bayana unaoonyesha taaluma ambayo mwanafunzi atasomea
akifuatia masomo ya kiufundi
2. Makala yaonyeshe umuhimu wa magazeti
Sura ya Makala idhihirike
Badhi ya hoja ni:-
i) Kujuza kuhusu yanayojiri nchini/ulimwenguni
ii) Kupalilia usomaji wa mapana
iii) Kukuza ubunifu – mwanafunzi atajifunza mitindo mbalimbali ya uandishi
iv) Kufunzia/kujifunzia sajili ya magazeti
v) Baath hula an sofa yak kufunzia vipengele vya lugha
vi) Hukuza stadi za kuhariri
vii)Hupalilia uwazaji wa kina, kwa mfano kupitia kujaza mraba
3
viii) Kupalilia mazoea ya kusoma
ix) Kufanikisha somo la maktaba
x) Kupalilia mbinu za kitafiti/mazoea ya kudadisi
xi) Kuburudisha
xii)Kuimarisha masomo kupitia kwa maswali na majibu
3. Hii ni insha ya methali
Kisha kidhihirishe maana ifuatayo
Mtu asipotia bidii katika jambo matokeo yake huwa hafifu
AU
Kiasi cha kufanikiwa katika jambo hutegemea matayarisho/mikakati ambayo inawekwa
Baadhi ya hali ambazo zinaweza kujitokeza ni:-
i) Mwanafunzi kutojitayarisha ipasavyo kwa ajili ya mtihani na hatimaye kupata
alama zisizoridhisha
ii) Wakulima wakose kujiandaa ipasavyo, mwishowe wapate mavuno haba
iii) Shirika likose kuweka mikakati ifaayo kuimarisha pato lake; lisipate faida,
mwishowe lifilisike
iv) Mlezi kutowaelekeza watoto ipasavyo, watoto kuinukia kuwa wasiotegemewa
v) Mwajiri kutojaribu kuimarisha uhusiano wake na waajiriwa wake, migogoro izidi,
uzalishaji mali uathirike vibaya
Tanbihi
1. Vipengele vitatu vya kimuundo vijitokeze; utangulizi, mwili, hitimisho
2. Kichwa cha makala kidhihirike
3. Sharti insha idhihirishe juhudi hafifu/mikakati hafifu/ukosefu wa kujiandaa, na baadaye
hali/matokeo yasiyoridhisha
Hii ni insha ya kibunilizi
Mtahiniwa atunge kisa ambacho kinaoana na mwanzo huu
Usimulizi unaweza kubainisha hali zifuatazo
i. Msimulizi asimulie yaliyotokea baada ya kuwasili, labda hata anaibiwa
ii. Msimulizi aonyeshe alikoenda baada ya kuwasili, labda anapokelewa na mwenyeji
wake; kasha asimulie maisha yake huko kwa mwenyeji wake
iii. Anaweza kuwa anapitia hapa tu; pengine anatoka garini kupumzika kabla ya
kuendelea na safari yake. Baadaye anaendeleza usimulizi wake hadi panapoishia
safari
iv. Msimulizi anaweza kuanza kwa kauli hizi, kasha ataturudhisha nyuma kusimulia kisa
ambacho kinamleta hapa
v. Anawea pia kusimulia maisha ya watu wa mji hu
